Rodzaje bólu: zespół korzeniowy

Reading Time: < 1 minute

Zespół korzeniowy jest jednym z częstszych źródeł bólu, a jego przyczyną jest uszkodzenie lub ucisk na korzenie nerwowe, wychodzące z rdzenia kręgowego. Korzenie te odpowiadają za przewodzenie sygnałów nerwowych pomiędzy rdzeniem kręgowym a różnymi częściami ciała, w tym mięśniami i skórą. W momencie, gdy korzeń nerwowy zostaje podrażniony, może to prowadzić do różnorodnych objawów bólowych i neurologicznych. Zespół korzeniowy występuje najczęściej w wyniku zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, przepukliny dysku międzykręgowego lub innych procesów, takich jak guzy czy urazy.

Przyczyny i mechanizmy powstawania

Jedną z głównych przyczyn zespołu korzeniowego jest ucisk mechaniczny na korzeń nerwowy, który prowadzi do powstania stanu zapalnego. Zjawisko to może być spowodowane przez przepuklinę dysku, czyli wysunięcie jądra miażdżystego poza obszar krążka międzykręgowego, co bezpośrednio oddziałuje na korzeń nerwowy. Ucisk może również wynikać z kostnych narośli, tzw. osteofitów, które tworzą się w przebiegu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Ponadto, urazy, w tym złamania kompresyjne, guzy czy infekcje, mogą prowadzić do rozwoju zespołu korzeniowego.

Podrażnienie korzenia nerwowego prowadzi do powstania szeregu objawów, które wynikają z zaburzeń funkcji sensorycznych i motorycznych. Nerwy odpowiadające za przewodzenie informacji bólowych mogą wywoływać ból promieniujący, który rozprzestrzenia się od miejsca ucisku wzdłuż ścieżki unerwienia nerwu. Ból ten ma charakter piekący, szarpiący lub kłujący, często nasilający się podczas ruchu. U niektórych pacjentów objawy bólowe są na tyle intensywne, że mogą uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie.

Lokalizacja bólu i objawy

Lokalizacja bólu w przypadku zespołu korzeniowego zależy od miejsca uszkodzenia korzenia nerwowego. Najczęściej spotykane formy zespołu korzeniowego to:

  • Zespół korzeniowy lędźwiowy: najczęściej dotyczy korzeni nerwowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Objawia się bólem promieniującym do kończyny dolnej, często opisywanym jako rwa kulszowa. W zaawansowanych przypadkach może dojść do osłabienia mięśniowego, a nawet zaniku czucia w niektórych obszarach skóry.
  • Zespół korzeniowy szyjny: dotyczy korzeni nerwowych odcinka szyjnego kręgosłupa. Ból zazwyczaj promieniuje do kończyny górnej, a towarzyszyć mu mogą drętwienia, mrowienia i osłabienie mięśniowe w ręce.
  • Zespół korzeniowy piersiowy: najrzadziej spotykany, jednak jego objawy mogą być mylące, przypominające np. ból sercowy. Ból promieniuje wzdłuż żeber, a pacjent może odczuwać trudności z oddychaniem.

Ważnym objawem towarzyszącym zespołowi korzeniowemu jest parestezja, czyli uczucie mrowienia, drętwienia lub pieczenia, które jest wynikiem uszkodzenia włókien czuciowych. W zaawansowanych przypadkach może dochodzić również do osłabienia mięśniowego, a w skrajnych przypadkach nawet do porażenia mięśni unerwianych przez uszkodzony nerw.

Diagnostyka

Diagnostyka zespołu korzeniowego opiera się głównie na dokładnym wywiadzie lekarskim oraz badaniu neurologicznym. Lekarz ocenia siłę mięśniową, zakres ruchów oraz obecność odruchów patologicznych. W przypadkach, gdy objawy są jednoznaczne, może być konieczne wykonanie badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny (MRI) czy tomografia komputerowa (CT). Rezonans magnetyczny jest szczególnie przydatny, gdyż pozwala na dokładne zobrazowanie struktur kręgosłupa, w tym korzeni nerwowych i krążków międzykręgowych.

Badania elektrofizjologiczne, takie jak elektromiografia (EMG) czy badanie przewodnictwa nerwowego, mogą być pomocne w ocenie stopnia uszkodzenia nerwów oraz ich funkcji. EMG pozwala na wykrycie zaburzeń przewodnictwa nerwowego, które są charakterystyczne dla zespołu korzeniowego.

Leczenie

Leczenie zespołu korzeniowego może być zachowawcze lub operacyjne, w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia i nasilenia objawów. W pierwszej kolejności stosuje się metody zachowawcze, takie jak farmakoterapia, fizjoterapia i zmiana stylu życia.

  • Farmakoterapia: obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych oraz leków rozluźniających mięśnie. W przypadkach ostrego bólu mogą być stosowane silniejsze leki, takie jak opioidy, jednak ich długotrwałe stosowanie nie jest zalecane z powodu ryzyka uzależnienia.
  • Fizjoterapia: odpowiednio dobrane ćwiczenia mają na celu wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych, poprawę elastyczności oraz zmniejszenie nacisku na korzenie nerwowe. Stosuje się również zabiegi fizykalne, takie jak ultradźwięki, laseroterapia czy elektroterapia, które mają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
  • Zmiana stylu życia: w przypadku zespołu korzeniowego bardzo ważne jest unikanie czynników, które mogą nasilać objawy, takich jak długotrwałe siedzenie czy podnoszenie ciężkich przedmiotów. Zalecane jest również utrzymanie prawidłowej postawy ciała i regularna aktywność fizyczna.

W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, a objawy się nasilają, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Operacje mają na celu usunięcie przyczyny ucisku na korzeń nerwowy, najczęściej poprzez usunięcie fragmentu dysku międzykręgowego lub kostnych narośli.

Rokowanie i powikłania

Rokowanie w przypadku zespołu korzeniowego zależy od przyczyny oraz stopnia zaawansowania schorzenia. W większości przypadków, przy odpowiednim leczeniu, objawy ustępują lub znacznie się zmniejszają. Niemniej, w niektórych przypadkach, szczególnie gdy dochodzi do trwałego uszkodzenia nerwu, pacjenci mogą odczuwać przewlekłe dolegliwości bólowe lub zaburzenia czucia.

Ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie zespołu korzeniowego, aby zapobiec powikłaniom, takim jak przewlekły ból, osłabienie mięśniowe czy nawet paraliż. Odpowiednia rehabilitacja oraz dbałość o zdrowie kręgosłupa mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów dotkniętych tym schorzeniem.

Podsumowanie

Zespół korzeniowy to poważne schorzenie, które może prowadzić do przewlekłego bólu i znacznego ograniczenia funkcji ruchowych. Dzięki wczesnej diagnozie i odpowiedniemu leczeniu można jednak skutecznie złagodzić objawy i zapobiec poważnym powikłaniom.

Bibliografia:

  1. https://fizjoterapeuty.pl/zdrowie/zespol-korzeniowy-i-rzekomokorzeniowy.html
  2. https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/view/19938/15641

Przeczytaj także

Zarządzanie bólem pooperacyjnym
Rozpoznawanie i leczenie migreny – najważniejsze wytyczne
Najczęstsze mity na temat opioidów. Rozmawiamy z prof. Jarosławem Woroniem
Najpopularniejsze
To top